معادن سنگ آهن ایران و جهان

میزان ذخایر سنگ آهن در جهان

بر اساس آخرین گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا، ذخایر قابل استخراج سنگ آهن جهان حدود ۱۹۰ میلیارد تن برآورد شده است که از این میزان، حدود ۸۷ میلیارد تن آهن خالص تخمین زده می‌شود. این آمار نشان می‌دهد که عیار متوسط جهانی سنگ آهن تقریباً ۴۵.۷۸ درصد است. در مقایسه با این میانگین جهانی، عیار متوسط سنگ آهن ایران ۴۵.۴۵ درصد است که بسیار نزدیک به میانگین جهانی و نرمال به شمار می‌آید.

براساس آمار موجود(جدول-1 و تصاویر نمودارها) ، ذخایر سنگ آهن خام ایران در سال ۲۰۲۳ حدود ۳.۳ میلیارد تن برآورد شده است. این میزان ذخیره، ایران را در رتبه هشتم فهرست ده کشور برتر از نظر دارا بودن بیشترین ذخایر سنگ آهن در سطح جهان قرار داده است.

جدول-1: میزان ذخایر و عیار معادن سنگ آهن در جهان

کشور	میزان ذخیره سنگ آهن (میلیون تن)	میانگین عیار معادن
استرالیا	58000	46.6%
برزیل	34000	44.1%
روسیه	29000	48.3%
چین	20000	34.5%
اوکراین	6500	35.4%
کانادا	6000	38.3%
هند	5500	61.8%
ایران	3300	45.5%
ایالت متحده آمریکا	2700	41.9%
پرو	2600	46.2%
سایر	22900	–

 

نمودار-1 : حجم ذخایر سنگ آهن جهان

 

نمودار-2: میانگین عیار معادن به تفکیک کشور

میزان تولید سنگ آهن در جهان

طبق آخرین اطلاعات منتشر شده توسط سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده(جدول-2)، میزان تولید جهانی سنگ آهن در سال ۲۰۲۳ میلادی حدود ۲.۵ میلیارد تن گزارش شده است. در این میان، استرالیا با تولید ۹۶۰ میلیون تن سنگ آهن به‌ عنوان بزرگترین تولیدکننده این ماده معدنی استراتژیک در جهان شناخته می‌شود. پس از استرالیا، برزیل با تولید ۴۴۰ میلیون تن در رتبه دوم و چین با تولید ۲۸۰ میلیون تن در جایگاه سوم جهانی قرار دارند.

همچنین، ایران در سال ۲۰۲۳ موفق به تولید ۷۷ میلیون تن سنگ آهن شده است که این میزان، کشور را در رتبه ششم جهان از نظر تولید این ماده معدنی استراتژیک قرار داده است.

 

جدول-2: میزان تولید سنگ آهن در جهان

کشور	میزان تولید سنگ آهن در سال 2023 (میلیون تن)
استرالیا	960
برزیل	440
چین	280
هند	270
روسیه	88
ایران	77
کانادا	70
آفریقای جنوبی	61
قزاقستان	53
ایالت متحده آمریکا	44
سوئد	38
اوکراین	36
سایر	83
جمع کل	2500

 

نمودار-2 : مقایسه حجم تولید سنگ آهن در جهان

ذخایر معادن سنگ آهن ایران

طبق آخرین آمار منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، در سال 1400 تعداد کل معادن در ایران برابر با 6025 می باشد که نحوه مدیریت 141 معدن به صورت عمومی  و 5884 معدن به صورت خصوصی می باشد. شایان ذکر است 57 درصد از معادن کل کشور در 10 استان خراسان رضوی، فارس، سمنان، مرکزی، اصفهان، کرمان، آذربایجان غربی و شرقی،یزد و خراسان جنوبی واقع شده است.

در بخش سنگ آهن 250 معدن در حال بهره برداری وجود دارد که از این تعداد 238 معدن به صورت خصوصی و 12 معدن به صورت عمومی مدیریت می شوند. استخراج معادن سنگ آهن با سهم 57.7 درصدی بیشترین ارزش افزوده را در بین معادن کشور به خود اختصاص داده است. مطابق نمودار-3، عمده ذخایر قطعی سنگ آهن ایران در مناطق مرکزی، گل گهر سیرجان و سنگان خراسان قرار دارد.

نمودار-3 : مناطق مختلف کشور از نظر حجم ذخایر سنگ آهن

معادن مهم سنگ آهن ایران

ایران با دارا بودن منابع غنی سنگ آهن، از جمله کشورهای مهم در استخراج و تولید این ماده معدنی ارزشمند است. مهم‌تریــن معــادن ســنگ آهن کشــور گل‌گهــر، ســنگان، چغــارت، ســه‌چاهــون، چادرملــو، زرنــد و چاه‌گــز اســت. این معادن نقش بسزایی در تامین مواد اولیه صنایع فولاد کشور دارند و به توسعه اقتصادی ایران کمک شایانی می‌کنند. جدول -3 حاوی اطلاعات مربوط به برخی از معادن مهم سنگ آهن ایران است.

جدول-3: معادن مهم ایران

نام معدن	منطقه	شرکت بهره بردار	ذخیره زمین شناسی (میلیون تن)
سنگان	خراسان رضوی	مجتمع فولاد سنگان خراسان اپال پارسيان سنگان توسعه فراگیر سناباد صنایع و معادن احیا سپاهان	541
چادرملو	یزد	صنعتی معدنی چادرملو	400
سه چاهون	بافق – یزد	سنگ آهن مرکزی	395
چغارت	بافق -یزد	سنگ آهن مرکزی	350
جلال آباد	زرند-کرمان	میدکو	190
گل گهر معدن 1	سیرجان	معدنی صنعتی گل گهر	300
گل گهر معدن 2	سیرجان	گل گهر-میدکو- ماهان	63
گل گهر معدن 3	سیرجان	گهر زمین	600
گل گهر معدن 4	سیرجان	میدکو	90
گل گهر معدن 5	سیرجان	ماهان	36
گل گهر معدن 6	سیرجان	گلفام معدن پرند	100
چاه گز	بافق – یزد	مجتمع معادن فلات مرکزی	88
شهرک	کردستان-بیجار	صبانور	40
میشدوان	بافق – یزد	مجتمع معادن فلات مرکزی	11
گلالی	کردستان-قروه	صبانور	10
باباعلی	همدان	صبانور	6

 

نقشه زیر مربوط به مهم ترین معادن سنگ آهن ایران است که به تفکیک استان و ذکر عیار معدن نوشته شده است.

نقشه-1: نقشه پراکندگی معادن مهم ایران

میزان استخراج سنگ آهن در ایران

بر اساس گزارش ایمیدرو(جدول-4 ) میزان استخراج سنگ آهن در سال 1402 حدود 87 میلیون تن نشان داده شده است که بیش ترین مقدار به ترتیب مربوط به سنگان (22 میلیون تن)، گهر زمین(15 میلیون تن)، گل گهر (10 میلیون تن) و چادرملو (8 میلیون تن)می باشد.

جدول -4:  حجم استخراج سنگ آهن ایران

شرکت	حجم استخراج (تن)
سنگان	22237258
گهر زمین	15487924
گل گهر	10800616
سنگ آهن چادرملو	8523171
میدکو	6120458
سنگ آهن مرکزی	5286958
سنگ آهن جلال آباد	4773285
صبانور	3857856
گسترش صنایع معادن ماهان	3647688
آنومالی شمالی- بافق	2523938
سنگ آهن سیرجان 2	2023146
سنگ آهن گلمنده	1389291
سنگ آهن میشیدوان	814548
فلات مرکزی(چاه گز)	383735
جمع کل	87859872

 

بررسی چشم انداز تولید و تقاضا سنگ آهن

بر اساس سند چشم‌انداز کشور، هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام تا افق ۱۴۰۴ انجام شده است. تحقق این هدف نیازمند مصرف حدود 160 میلیون تن سنگ آهن خواهد بود. با توجه به برنامه‌ریزی‌ها، در صورت استخراج سالیانه ۱۶0 میلیون تن سنگ آهن، ذخایر کشور تقریباً برای سال‌های محدودی پس از افق ۱۴۰۴ کافی خواهد بود. این موضوع قطعا با توجه به برخورداری از ذخایر مناسب کشور، نیاز به اکتشافات جدید و سرمایه گذاری مناسب را می طلبد.

شایان ذکر است که اعداد اشاره شده در این مقاله به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات دقیق معادن، تقریبی می‌باشد و برگرفته از اطلاعات و ارائه شده توسط شرکت‌ها و آمار گفته شده دراخبار است.